انواع سنگ های ساختمانی

سنگ یک جامد طبیعی از یک یا چند ماده معدنی (مواد معدنی گاز و مایع تشکیل دهنده کره زمین) است که از معادن سنگ موجود در سراسر جهان به ویژه از معادن کشورهایی نظیر: کانادا، ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، برزیل، ترکیه که در واقع از فشار هسته زمین به بخش پوسته آن و راندن مواد معدنی گاز و مایع به سطح زمین شکل گرفته اند، استخراج و پس از بهره برداری برای مصارف مختلفی به خصوص در ساخت و ساز و صنعت ساختمان سازی استفاده می گردند. در این مطلب بر آن شدیم که در این بخش شما را با برخی از سنگ های ساختمانی پر کاربرد و مهم آشنا سازیم.

در حقیقت هزاران سال است که از سنگ های طبیعی مختلف (تفاوت در مقدار مواد معدنی و تعداد کانی های تشکیل دهنده سنگ) اما بسیار شبیه به یکدیگر در بنای ساختمان ها و سازه های بزرگ استفاده شده است.

اما نکته ای حائز اهمیت برای استفاده از آن ها، آشنایی با انواع سنگ و ویژگی هایشان می باشد، زیرا به دلیل طبیعی بودن آن ها ممکن است با قرار گرفتن در آب و هوایی نامناسب فرسوده شوند، یا به مواد شیمیایی مختلف واکنش های متفاوتی داشته باشند.

انواع سنگ های ساختمانی

کل سنگ های شناخته شده و مورد استفاده تا به امروز در چهار مجموعه سنگ های رسوبی (sedimentary)، دگرگونی (metamorfic)، سنگ های آذرین (igneous) و سنگ های مصنوعی (ساخته شده در کارخانجات) قرار گرفته اند.

• سنگ تراورتن (travertine)

تراورتن سنگی طبیعی همانند دیگر سنگ های طبیعی نظیر: سنگ مرمر، سنگ آهک، گرانیت و ... می باشد اما تفاوت آن با دیگر سنگ های در نحوه تشکیل، سختی سنگ و ظاهر آن می باشد.

این سنگ از رده سنگ های رسوبی (بر اثر ته نشین شدن مواد معدنی در آب ایجاد می شود) می باشد و در ترکیب بسیار شبیه به سنگ آهک است و در دریاها، چشمه های آب گرم، رودخانه ها و از ته نشین شدن مواد ایجاد می شود. این سنگ ها که قرن ها به عنوان سنگ ساختمانی برای نماهای بیرونی و داخلی مورد استفاده قرار می گیرند بسته به مقدار مواد معدنی موجود ممکن است به رنگ هایی نظیر: کرم، سفید، خاکستری، شکلاتی، مایل به قرمز، گردویی و چندین رنگ دیگر باشند؛ یافت شود.

همچنین در این سنگ ها به دلیل عبور آب گرم از آن ها و یا تجمع آب بر روی آن ها برای مدتی طولانی سوراخ هایی ایجاد می شود که در این سنگ ها ایجاد تخلخل می کند و طرح لانه زنبوری را بر روی این سنگ ها ایجاد می کند که صنعتگران حوزه سنگ می توانند با پر کردن آن ها به وسیله مواد رزین و ایجاد یک سطح صاف و کدر عمر این سنگ ها را افزایش دهند.

این سنگ ها که در دو شکل موج دار و بی موج برش داده می شوند از ساختاری نرم برخوردار هستند و در برابر تغییرات جوی مناسب می باشند و می توان هم در مناطق گرمسیری و هم سردسیر استفاده کرد.

معادن سنگ تراورتن زیادی در ایران وجود دارند که از مهمترین آن ها می توان به تراورتن دره بخاری، تراورتن حاجی آباد و تراورتن آذرشهر اشاره کرد.

• سنگ گرانیت (granite)

گرانیت یکی دیگر از سنگ های طبیعی جهان می باشد که بر اثر انجماد مواد مذاب داخل زمین به وجود می آید و در رده سنگ های آذرین درونی قرار گرفته است.

این سنگ مقاوم، سنگین و زیبا با تخلخل کم که به عنوان یکی از مهم ترین سنگ های تزئینی در جهان شناخته می شود به رنگ های نظیر: قرمز، خاکستری، سفید، پرتقالی، صورتی و سبز یافت می شود که این تفاوت در رنگ به دلیل مقدار کانی های موجود در آن است، که کم و زیاد شدن هر کدام از آن ها باعث این تغییر رنگ می شود.

سنگ خارا به دلیل سختی زیاد و مقاومت در برابر حرارت کمتر حالت و فرم دلخواه را می پذیرد ولی همین سختی باعث شده در برابر ضربه ها مقاوم باشد و کمتر آسیب ببیند و یا خش بردارد به همین دلیل در مکان های پر رفت و آمد مانند: فرودگاه ها، هتل ها، سرویس های بهداشتی،کف آشپزخانه، سنگ فرش های بیرونی ساختمان، راه پله ها و ... مورد استفاده قرار گیرد.

از جمله معادن سنگ گرانیت ایران می توان به بزرگ ترین معدن گرانیت، معدن بوک در سیستان و بلوچستان اشاره کرد، همچنین در اصفهان معادن سنگ تزئینی گرانیت بسیاری مانند: معدن اوره نطنز، معدن نائین آباد، معدن گندم آباد نطنز، معدن اوره احرار سپاهان وجود دارند که سالیانه چندین هزار تن سنگ گرانیت از آن ها استخراج می شود.

• سنگ مرمریت (marble)

یکی دیگر از سنگ های طبیعی پر کاربرد در صنعت ساختمان و ساخت و ساز، مرمریت می باشد که در رده سنگ های دگرگونی (سنگ هایی که بر اثر بسیاری از عوامل فیزیکی و یا شیمیایی تغییر شکل یافته اند) قرار گرفته است. در واقع مرمریت که در طبیعت یافت می شود و غالبا به رنگ سفید با ظاهری کریستالی می باشد از تغییر شکل یافتن سنگ آهک تحت فشار و گرما ایجاد شده است. در این نوع سنگ نیز مواد معدنی و کانی هایی وجود دارند که بر اثر کم و زیاد شدن آن ها رنگ این سنگ به سبز، صورتی، قهوه ای، خاکستری و ... تبدیل می شود.

این سنگ از مقاومت بیشتری نسبت به تراورتن و کمتری نسبت به گرانیت برخوردار است و ممکن است به راحتی آسیب ببیند و یا خراش بردارد، همچنین قرار گرفتن آن ها در مکان هایی با درجه رطوبت زیاد به مدت طولانی ممکن است باعث تغییراتی در این سنگ شوند. به همین سبب اغلب از سنگ مرمریت در بخش هایی داخلی ساختمان نظیر: حمام، آشپزخانه و همچنین مجسمه سازی استفاده می شود.

نکته مهم و قابل ذکر درباره این نوع سنگ این است که همانطور که قبلا اشاره شد این سنگ از دگردیسی سنگ آهک به وجود می آید و بر حسب مقدار دگرگونی یا همان متامورفیک به سه دسته سنگ ترئینی: سنگ چینی (شدت دگرگونی کم بوده و سنگ هایی بلورین، دانه ریز و هم اندازه می باشند که به چینی خاکستری، سفید و کریستال دسته بندی شده اند)، سنگ کریستال (بلورین، دانه درشت و هم اندازه که در بخش هایی که دگرگونی متوسط رو به بالا می باشد یافت می شود) و سنگ ابری (این سنگ ها از دگرگونی سنگ آهک در دمای بالا بوجود آمده است و به جای دانه ها، خطوطی درهم و غیر موازی شبیه به ابر سطح ان را پوشانده است) تقسیم می شود.

در کشور ایران حدود 320 معدن فعال در زمینه استخراج سنگ مرمریت مانند: معدن مشهد اردهال، معدن مرمریت کوه بلغار سمیرم اصفهان، معدن هفتومان خور اصفهان وجود دارند که هر ساله هزاران تن سنگ مرمر از آن ها استخراج و به بهره برداری می رسد.

• سنگ کوارتزیت (quartzite)

یکی دیگر از سنگ های طبیعی که در بالای تپه ها می توان آن را مشاهده کرد، سنگ دگرگونی کوارتزیت می باشد که از تغییر شکل یافتن سنگ ماسه (sandstone) که یک سنگ از رده سنگ های رسوبی است، بر اثر دمای زیاد ایجاد شده است.

این سنگ مقاوم در صورت عدم وجود ناخالصی در آن اغلب به رنگ های سفید تا خاکستری رویت می شود اما در صورت وجود ناخالصی و نوع آن به رنگ های قرمز، نارنجی، صورتی و زرد یافت می شود.

همچنین از کوارتزیت به دلیل سختی و مقاومت فراوان در برابر هوازدگی به عنوان نمای بیرونی ساختمان ها، پوشش پشت بام، سطح پله ها و ... کاربرد دارد. علاوه بر این ها به عنوان بالاست (سنگ های شکسته شده بر روی خط ریلی برای ایجاد تعادل و عدم لغزش قطار) نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

معادن این نوع سنگ در بخش های مختلف جهان مانند: آمریکا، کانادا، انگلیس و در استان فارس کشور ایران یافت می شوند.

منبع: سایت سنگ ارباب